Indeks VIX: jak inwestować w indeks zmienności?

Co to jest indeks VIX?

Wartość Indeksu VIX odzwierciedla zmienność (wzrost lub spadek) cen opcji na indeks S&P 500. Podstawę obliczenia wartości indeksu stanowi zmienność implikowana (ang. implied volatility) opcji CALL i PUT na S&P 500 od 23 do 37 dnia przed wygaśnięciem. 

Historyczny wykres indeksu VIX. Źródło: www.tradingview.com

Czym jest zmienność?

Zmienność obrazuje o ile i jak często zmienia się cena instrumentu finansowego w czasie. Zależność pomiędzy indeksem VIX a zmiennością jest następująca: jeśli zmienność jest wysoka, a ceny na rynku rosną szybko i znacząco, wartość indeksu VIX rośnie. Analogicznie, jeśli zmienność na rynku jest mała, wartość indeksu VIX spada.

Zmienność jest czynnikiem, który zwiększa ryzyko inwestycji. Zmienność historyczna pokazuje jak cena instrumentu zmieniała się w przeszłości, natomiast zmienność implikowana to oczekiwana przez inwestorów zmienność instrumentu w przyszłości. Ponieważ indeks VIX jest obliczany na podstawie zmienności implikowanej, to właśnie na niej skupimy się w artykule.

Co indeks VIX mówi inwestorom?

Generalnie jest tak, że zmienność cen na rynku rośnie w czasach niepewności, strachu i przewidywanych zagrożeń. Gdy ceny na rynku spadają, zazwyczaj dzieje się to znacznie szybciej i bardziej gwałtownie, niż w przypadku ich wzrostu. Inwestorzy wpadając w panikę, pozbywają się swoich pozycji, zwiększając przy tym wolumen i zmienność. Wartości indeksu VIX są znacznie wyższe, gdy na rynku panuje trend spadkowy ponieważ spadki cen mają o wiele większą dynamikę niż wzrosty.

W pewnym uproszczeniu można przyjąć, że indeks VIX rośnie, gdy ceny na rynku spadają, a spada, gdy ceny na rynku rosną.

Ponieważ podstawę obliczenia wartości indeksu VIX stanowi zmienność implikowana opcji na S&P 500, poza sytuacją rynkową, VIX obrazuje również możliwą zmianę na cenie instrumentu bazowego, czyli indeksu S&P 500. Znając wartość  indeksu VIX , możemy więc obliczyć spodziewany ruch indeksu S&P 500.

Aby obliczyć zmianę wartości S&P 500, musimy podzielić wartość indeksu VIX na 16, czyli tyle, ile wynosi pierwiastek kwadratowy z liczby wszystkich dni roboczych roku (256). Zakładając, że wartość VIX wynosi 20, oczekiwana zmiana indeksu S&P 500 w naszym przypadku wyniesie 1,25% (20/16 = 1,25). 

Inwestycje w VIX poprzez derywaty

Samego indeksu VIX nie można kupić lub sprzedać, można natomiast zainwestować w niego za pośrednictwem derywatów takich jak ETN, kontraktów terminowych futures czy też opcji.

Najbardziej popularnym sposobem są kontrakty futures na VIX (także odpowiedniki na rynku europejskim) lub ETN (np. VXX), jednak taka strategia inwestycji w VIX ma swoje ryzyka, o których mówimy w następnym rozdziale. Inną, mniej popularną i nieco bardziej skomplikowaną strategią jest inwestowanie w indeks VIX poprzez opcje. 

Handel indeksem VIX poprzez opcje

Przy handlowaniu opcjami na VIX konieczne jest zrozumienie pojęcia zmienności implikowanej (IV, z ang. implied volatiliy). Ponieważ zmienność implikowana nie odzwierciedla faktycznej zmienności na rynku, a jedynie tą przewidywaną przez inwestorów w ciągu następnych 30 dni to wysoka IV oznacza, że wartość opcji na VIX będzie spadać z każdym dniem do wygaśnięcia opcji, jeśli prognozowana przez inwestorów zmiennośćna rynku się nie pojawi. 

Powyższa sytuacja jest korzystna dla inwestorów wystawiających opcje na VIX: otrzymują oni premię za wystawienie opcji a następnie mogą wykorzystać spadek wartości sprzedanych opcji, aby odkupić je taniej z rynku. Przeciwnie do zakupu opcji, upływ czasu działa na korzyść inwestora.

Handel indeksem VIX: co może pójść nie tak? 

Inwestowanie w VIX poprzez ETN może być problematyczne ze względu na tzw. efekt contango. Z grubsza chodzi o to, że ETN naśladując indeks VIX poprzez zakup kontraktów terminowych, roluje je (sprzedaje wygasające kontrakty i kupuje nowe z dłuższym terminem wygaśnięcia) każdego dnia. 

Taki sposób kalibrowania ekspozycji na zmienność przynosi jednak straty, a to za sprawą faktu, że kontrakty na zmienność z 30 dniowym terminem wygaśnięcia są droższe od kontraktów spot. Zatem rolując wygasające kontrakty spot, fundusz otrzymuje mniej pieniędzy z ich sprzedaży, niż potrzebuje na to, aby kupić nowy kontrakt wygasający za kolejnych 30 dni. 

Sprawa ma się podobnie w przypadków kontraktów futures na VIX. Tutaj także, jeśli chcesz reagować na rosnącą zmienność w dłuższym terminie, prawie zawsze musisz liczyć się z negatywnym wpływem contango.

Powyższa tabela pokazuje wartość indeksu VIX i kontraktów futures o różnych terminach wygaśnięcia w terminach od marca do września. Jeśli chcesz zareagować na rosnącą zmienność, możesz kupić futures VIX. Warto zauważyć, że im dłuższa data wygaśnięcia, tym wyższa cena (ostatnia kolumna w tabeli).

Różnica między indeksem VIX a jego kontraktami futures w pierwszym (marcowym) terminie wygaśnięcia wyniosła “tylko” 0,80 punktu. Jeśli jednak spojrzysz na inne terminy, na koniec (we wrześniu) zobaczysz, że jego cena to 17,55. Innymi słowy, jeśli kupisz te kontrakty futures i przetrzymasz je do 20 września, indeks VIX będzie musiał wzrosnąć o 5,50 punktu, żeby nie być w stracie.